انحراف ستون فقرات چیست | علت و درمان

انحراف ستون فقرات چیست؟

اسکولیوز شرایطی است که در آن ستون فقرات به صورت غیرعادی به سمت پهلو (راست یا چپ) خم می شود. انحراف ستون فقرات ایجاد شده در این شرایط می تواند متوسط تا شدید باشد. هر یک از اجزای ستون فقرات می توانند در نتیجه اسکولیوز دچار حالت قوز کرده می شوند، اما این مشکل اکثر مواقع در نواحی قفسه سینه (اسکولیوز قفسه سینه) یا ناحیه پایین کمر (اسکولیوز کمری) مشاهده می شود.

انحراف ستون فقرات در همه افراد به یک شدت بروز نمی ­کند. این بیماری می ­تواند خیلی خفیف بروز کند و تنها 10 درجه از محور اصلی انحراف داشته باشد. البته گاهی این انحراف به 100 درجه یا بیش­تر هم می­رسد. انحرافات خفیف و زیر 40 درجه را می­توان با روش­های غیرتهاجمی به خوبی درمان کرد،در صورتی که مشکل درمان انحراف ستون فقرات حل نشده به حال خود رها شود، شرایط ایجاد شده می تواند مشکلات جدی در ناحیه ستون فقرات، سینه، لگن، قلب و ریه به همراه داشته باشد.

دلایل ایجاد انحراف ستون فقرات چیست؟

دلایل متفاوتی می­توانند منجر به انحراف ستون فقرات شوند، اما بزرگ­ترین دلیلی که می­توانیم به آن اشاره کنیم، فرسایش تدریجی مهره­ های ستون فقرات است.

و دلایلی که در ادامه به بررسی آن­ها می­ پردازیم، تنها دلایل احتمالی این عارضه هستند:

• عصبی عضلانی: این شرایط به معنی این است که انحنا در نتیجه شرایطی که بر وضعیت عضلات یا اعصاب در ناحیه کمر تاثیر گذاشته، ایجاد شده است. برای مثال، در بعضی موارد این مشکل می تواند در نتیجه دیستروفی عضلانی، فلج اطفال، فلج مغزی، یا نوروفیبروماتوز در افراد مشاهده شود. به هر حال، هر یک از این شرایط دارای علائم و مشکلات دیگر (به غیر از اسکولیوز) نیز هستند. در حدود 1 مورد از هر 10 مورد ابتلا به اسکولیوز، عصبی عضلانی می باشد.

• استخوانی: این شرایط به معنی ایجاد مشکل در نتیجه مشکلات استخوانی است.

• مادرزادی: به معنی این است که ستون فقرات فرد در هنگام رشد وی در رحم مادر به نحو مناسب تشکیل نشده است. این شرایط در هر 1 مورد از 10 مورد ابتلا به اسکولیوز در بین افراد مشاهده می شود.

حمل اجسام به شیوه نادرست

حمل اجسام به­ ویژه اجسام سنگین به صورت اشتباه می­تواند شکل استاندارد بدن شما را تغییر دهد. برخی از اشتباهاتی که هنگام بلند کردن و حمل اجسام انجام می­ دهیم، عبارت­اند از:

• خم شدن برای برداشتن جسم از روی زمین
• حمل اجسام سنگین به ­طوری که جسم موردنظر در مقابل شکم قرار گرفته است.
• حمل تک نفره اجسام سنگین
• گرفتن کیف با یک دست یا انداختن آن بر روی یک شانه ( پس از مدتی دسته حمل­ کننده کیف را عوض کنید.)
• سنگین بودن کوله پشتی یا استفاده از تنها یک بند آن

چه کسانی بیش­تر در معرض انحراف ستون فقرات قرار دارند؟

مواردی هستند که ریسک ابتلا به انحراف ستون فقرات را بالا می­برند. برخی از این موارد عبارت­اند از:

• وجود بیماری­ های مرتبط با سیستم عصبی
• داشتن سابقه خانوادگی
• افراد مبتلا به پوکی استخوان
• بالا رفتن سن
• داشتن شغل­ هایی که فرد را مجبور به حمل اجسام سنگین می­ کنند.
• جنسیت ( این بیماری در زنان بیش­تر مشاهده می­ شود.)

علائم و نشانه‌های انحراف ستون فقرات

• بالاتر بودن یکی از شانه‌ها
• بالاتر بودن یک سمت لگن
• برآمدگی یک استخوان کتف از پشت
• به هم خوردن خط کمر
• نامتقارن بودن اندازه و یا مکان پستان در زنان
• خارج بودن سر بیمار از نقطه مرکزی محور لگن
• متمایل بودن تمام بدن به یک طرف
• یکسان نبودن فاصله بین دست‌ها و بدن
• قرار داشتن دنده‌ها در ارتفاع مختلف
• تفاوت قابل مشاهده در ظاهر و یا بافت پوست دو طرف ستون فقرات
• برجسته‌تر بودن دنده‌ها در یک طرف قفسه سینه
• برجستگی دنده‌ها هنگام خم شدن بیمار
• اختلاف طول پاها

عوارض انحراف ستون فقرات چیست؟

عدم رسیدگی و جدی نگرفتن این عارضه علاوه ­بر ایجاد دردهای آزاردهنده و کم کردن توان حرکتی می ­تواند موارد زیر را نیز سبب شود:

• وارد شدن فشار بیش ­ازحد به رشته­ های عصبی ( این مورد خود در صورت عدم درمان به موقع منجر به فلجی، اختلالات مثانه، روده و جنسی می­ شود.)
• ایجاد ظاهر نامتوازن در بدن ( متمایل شدن بدن به یک سمت، عدم تقارن شانه ­ها، برآمده شدن دنده­ ها و…)
• بروز مشکلات قلبی و ریوی ( اگر شدت بیماری زیاد باشد، قفسه سینه به قلب و ریه فشار وارد کرده و آن­ها را دچار مشکل می­ کنند.)

روش­های درمانی انحراف ستون فقرات کدامند؟

همان­طور که پیش از این نیز گفتیم، شدت انحراف ستون فقرات در هر شخصی متفاوت است و به همین دلیل پزشک متخصص ارتوپد طیف درمانی متنوعی را در اختیار دارد. در این بخش به بررسی متداول­ترین شیوه­ های درمانی

می پردازیم. هر کدام از این روش‌ها با تشخیص پزشک و با توجه به طیف و نوع انحراف انتخاب می‌شود. مراجعه هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص ارتوپدی در بهبود وضعیت بیمار و حصول نتیجه بهتر اهمیت بسزایی دارد.

استفاده از کمربند طبی

بریس یا کمربند طبی می­تواند در درمان انحراف خفیف ستون فقرات برای کودکان مفید باشد. کمربند طبی با ثابت نگه داشتن بدن می­تواند در صاف شدن ستون فقرات به استخوان­های در حال رشد کودکان کمک کند. البته بزرگسالان نیز برای کاهش درد کمر یا مراقبت­های پس از جراحی می ­توانند از بریس استفاده نمایند.

دارو درمانی

مصرف داروهای خوراکی و موضعی کمک خوبی برای کاهش درد و فشار ناشی از انحراف ستون فقرات هستند. این داروها می­ توانند مسکن­ های بدون نسخه، مسکن­ های قوی­ تر، شل­ کننده­ های عضلانی یا پمادهای موضعی باشند. از آن جایی که دارو به‌خودی‌ خود نمی­ تواند ستون فقرات را صاف کند، اغلب به­ عنوان یک درمان مکمل از آن استفاده می شود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین روش­های درمانی برای انحراف ستون فقرات است که ممکن است به طور مستقل یا مکمل همراه با دیگر درمان­ ها استفاده شود. بسته به شدت انحراف و دیگر ویژگی‌های جسمی بیمار، پزشک متخصص ارتوپد تعداد جلسات و روش­های فیزیوتراپی را مشخص می­کند.

برای درمان کجی ستون فقرات از فیزیوتراپی می توان استفاده نمود. برخی از مواردی که برای درمان انحراف ستون فقرات موثر است شامل موارد زیر می باشد:

• درمان سندرم درد ستون فقرات
• بازگردانی زیبایی کلی ستون فقرات به صورت غلط
• جلوگیری یا کاهش پیشرفت انحنای اسکولیوز
• پیشگیری، درمان و اصلاح پوسچر غلط و مشکلات تنفسی
• تجویز تمرینات کششی در عضلات کوتاه شده و تمرینات تقویتی در عضلات ضعیف شده
• انجام درمان های دستی و ماساژ
• تجویز بریس های مناسب در صورت نیاز

ورزش درمانی

تمرینات ورزشی متعددی برای بهبود وضعیت ستون فقرات وجود دارند. پزشک و فیزیوتراپیست به شما کمک می­ کنند تا بهترین برنامه ورزشی مختص به خود را پیدا کنید و با انجام آن­ها مهره­ ها و عضلات اطراف ستون فقرات را تقویت نمایید.

جراحی

برخی از نوجوانان مبتلا به اسکولیوز شدید به نوعی جراحی به نام هم جوشی نخاع نیاز دارند. در حین عمل جراح ارتوپدی ستون فقرات را تا حد ممکن صاف کرده و با میله و پیچ آن را در جای خود نگه می دارد. سپس جراح پیوند استخوان را قرار می دهد تا برخی مهره ها را به هم متصل کند. به این ترتیب جلوی  پیشرفت انحراف گرفته می شود.

حرف پایانی

• برای انحرافات بیش از 40 درجه تنها راه قطعی جراحی است. در جراحی ، فاصله مهره­ها و راستای آن­ها از یکدیگر اصلاح می­شود. ریسک این جراحی مربوط به آسیب­های عصبی و نخاعی است. برای به دست آوردن بهترین نتیجه و دوری از چنین عوارضی حتماً نزد یک پزشک حاذق در یک مرکز درمانی معتبر بروید.