دیسک کمر چیست | علائم ، درمان و پیشگیری

دیسک کمر چیست؟

دیسک غضروفی می باشد که میان دو مهره قرار می گیرد و همچون فنری از ایجاد فشار مهره بالایی به مهره های پایینی کمر پیشگیری می کند.

دیسک بین مهره‌ای به موازات بالا رفتن سن، مایع خود را از دست می‌دهد و خشک می‌شود. در نتیجه فشردگی دیسک رخ می‌دهد که به نوبه خود می‌تواند به تخریب و تلاشی حلقه‌ی خارجی محکم دیسک بیانجامد و به این ترتیب هسته یا داخل حلقه امکان بیرون زدن از جایگاه خود و برجسته شدن را می‌یابد؛ به این عارضه بیرون زدگی دیسک کمر می‌گویند.

انواع دیسک کمر

۱- دیسک کمر خفیف

دیسک کمر خفیف با پارگی آنولار آغاز می‌شود. در این مرحله دیسک کمر سالم است و فقط یک ترک جزئی در لایه بیرونی سخت وجود دارد.

۲- دیسک کمر شدید

بیرون‌زدگی دیسک مرحله اول دیسک کمر شدید است. در این مرحله هسته نرم در لایه بیرونی سخت، که پوششی قوی است که قسمت خارج از دیسک بین مهره را تشکیل می‌دهد و از مواد نرم که در مرکز دیسک وجود دارد محافظت می‌کند، شکسته است.

علایم و نشانه ها

1 – علائم اولیه دیسک کمر

علائم دیسک کمر بسته به میزان بیرون زدگی به صورت کمر درد ناگهانی و شدید یا درد تدریجی بروز می‌کند. درد معمولا با نشستن‌های طولانی مدت، سرفه و عطسه بیشتر می‌شود.

 ممکن است درد فقط در ساق پا باشد و در کمر دردی نداشته باشیم. درد در ساق پا بیانگر وجود فتق دیسک بزرگتری نسبت به هنگامی است که درد به تنهایی در ناحیه کمر وجود دارد.

2 – علائم دیسک کمر در پاها

علائم دیسک کمر در پاها به صورت درد و بی حسی، خواب رفتگی، سوزن سوزن شدن یا سوزش دیده می‌شود. بسیاری از افراد تصور می‌کنند دردهای دیسک کمر فقط در پشت پا ظاهر می‌شود، اما این گونه نیست و بسته به ریشه عصب درگیر، درد ممکن است در قسمت داخلی ران یا قدام ران و کشاله تا زانو هم دیده شود.

شایع ترین نشانه دیسک کمر عبارتند از:

 درد در بازو و یا پا :

اگر فتق دیسک کمر شما در قسمت پایین کمر باشد شما معمولا در باسن، ران و ساق پای خود احساس درد شدید می کنید. اگر فتق دیسک شما در مهره های گردنی اتفاق بیافتد، درد معمولا در شانه و بازو ها احساس می شود. این درد ممکن است در مواقع سرفه، عطسه و یا حرکت دادن ستون فقرات به صورت ناگهانی شدیدتر شود.

بی حسی و سوزن سوزن شدن :

دیسک کمر اغلب باعث بی حسی و سوزن سوزن شدن در بخشی از بدن که اعصاب آن به علت فتق دیسک تحت فشار است، می شود.

ضعف :

ممکن است عضلاتی که توسط اعصاب تحت تاثیر قرار گرفته کنترل می شوند، تضعیف شوند. این اتفاق ممکن است باعث شود که شما تلو تلو بخورید و یا توانایی شما برای بلند کردن و یا نگه داشتن اجسام مختل شود.

تشخیص دیسک کمر

پرتونگاری (اشعه ایکس):

 در این آزمایش تشخیصی از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی برای به دست آوردن تصویرهایی از استخوان‌ها، اندام و بافت‌های داخلی استفاده می‌شود.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI):

 در این روش تلفیقی از آهن‌رباهای بزرگ، رادیوفرکانس‌ها و رایانه جهت ایجاد تصاویر جامع از اندام‌ها و ساختارهای درون بدن مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

میلوگرام

 در این فرایند، رنگ درون مجرای نخاع تزریق می‌شود تا تصویر کاملاً واضح و آشکاری را از ساختار در پرتونگاری به دست دهد.

مقطع‌نگاری رایانه‌ای (سی تی اسکن یا سی ای تی اسکن):

 در این روش تصویربرداری تشخیصی، ترکیبی از فن‌آوری رایانه‌ای و پرتونگاری برای تهیه تصاویر محوری یا افقی (موسوم به اسلایس‌) از بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سی تی اسکن تصاویر جامعی را از کلیه‌ی بخش‌های بدن از جمله استخوان‌ها، عضله‌ها، چربی و اندام‌ها به دست می‌دهد. جزئیات تصاویر حاصل از این روش بیشتر از تصاویر پرتونگاری اشعه ایکس است.

الکترومیوگرافی یا عضله‌نگاری برقی (EMG):

 در این آزمایش تشخیصی، واکنش عضله یا فعالیت الکتریکی در پاسخ به تحریک عصب عضله، اندازه‌گیری می‌شود.

بهترین داروهای گیاهی موثر در بهبود دیسک کمر

زنجبیل

یکی از محبوب‌ترین داروهای گیاهی موثر برای کاهش درد ناحیه کمر و پاها است که مصرف این گیاه در دوز کم با کوچک‌ترین عوارض جانبی همراه است.

پنجه شیطان

این گیاه برخلاف نام مخوف و ترسناکی که دارد، مسکن و داروی شفابخش آرتریت روماتوئید(التهاب مفاصل) و دیسک کمر است که برای آن دسته افرادی که از درد و ضعف پاها و کمر درد رنج می‌برند یک نعمت است.

زردچوبه

زردچوبه گیاهی گل‌دار و خوش‌رنگ از خانواده زنجبیل است که طبع آن گرم و خشک می‌باشد. مصرف این گیاه زرد رنگ نیز در کاهش التهابات ناشی از فتق دیسک کمر معجزه آسا است. اما به دلیل خاصیت تحریک کنندگی نباید به میزان زیاد آن را مصرف کنید.

بید سفید

بید سفید از خانواده بیدها است که از پوست درخت این گیاه برای تسکین درد ناشی از فتق دیسک کمر استفاده می‌شود. این گیاه حاوی سالیسیلات است که مانند آسپرین برای بدن عمل می‌کند.

درمان دیسک کمر

از بهترین راه ها و روش های درمان دیسک کمر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

عمدتا رعایت نکات پیشگیرانه مانند اجتناب از قرار گرفتن در موقعیت های دردناک و استفاده برنامه ریزی شده از مسکن ها می توانند علائم 9 نفر از هر 10 نفر مبتلا به فتق دیسک کمر را تسکین دهد

برخی از داروهای مورد استفاده در درمان دیسک کمر عبارتند از:

مسکن های بدون نسخه

که معمولا برای تسکین درد های خفیف و متوسط  دیسک کمر مورد استفاده قرار می گیرند.

مسکن های قوی

اگر با استفاده از مسکن های بدون نسخه درد شما تسکین پیدا نکرد ممکن است پزشک مسکن های قوی تری را برای شما تجویز کند. خواب آلودگی، تهوع، گیجی و یبوست از جمله عوارض جانبی احتمالی این گونه دارو ها هستند.

داروهای مخصوص آسیب های عصبی

این دارو ها نسبت به مسکن های قوی عوارض جانبی کمتری دارند لذا تمایل برای تجویز آنها بیشتر است.

شل کننده های عضلانی

اگر شما با اسپاسم عضلانی مواجه باشید، ممکن است پزشک برای شما شل کننده های عضلانی تجویز کند. خواب آلودگی و سرگیجه از عوارض جانبی احتمالی این گونه دارو ها هستند.

تزریق کورتیزون

ممکن است پزشک داروی ویژه ای را برای تزریق مستقیم به قسمت اطراف اعصاب نخاعی شما تجویز کند. استفاده از تصویر برداری پزشکی به تزریق کننده کمک می کند که این کار را به روشی ایمن تر انجام دهد. گاهی اوقات ممکن است پزشک یک دوره استروئید خوراکی را به منظور کاهش ورم و التهاب برای شما تجویز کند.

فیزیوتراپیست ها می توانند حرکات و وضعیت هایی را به شما یاد بدهند که شما بتوانید به کمک آنها درد ناشی از فتق دیسک کمر خود را به حداقل برسانید. ممکن است فیزیوتراپیست ها موارد زیر را به شما توصیه کنند:

• استفاده از گرما و یا سرما
• ورزش حرکات کششی
• استفاده از اموال اولتراسوند
• تحریک الکتریکی
• استفاده کوتاه مدت از اورتز های حمایتی در گردن و کمر

جراحی دیسک کمر

تعداد اندکی از افراد مجبور به انجام حمل جراحی فتق دیسک کمر می شوند. ممکن است پزشک بعد از امتحان کردن شش هفته روش های درمانی معمول و جواب نگرفتن به سراغ عمل جراحی برود علل خصوص اگر موارد زیر به صورت تدریجی در حال بدتر شدن باشند:

• بی حسی و ضعف
• اشکال در ایستادن و راه رفتن
• از دست دادن کنترل مثانه و روده

انواع جراحی ها

جراحی بسته دیسک کمر

جراحی بسته در کاهش علائم به اثبات رسیده است. مطالعات انجام شده بیانگر موفقیت ۴۲ تا ۵۶ درصدی تزریق در فضای اپیدورال بر روی بیمارانی است که با بهره‌گیری از دیگر درمان‌های غیر جراحی در مدت ۶ هفته یا بیشتر بهبود نیافته‌اند.

جراحی باز دیسک کمر

در صورت ملایم بودن علائم و عدم احتمال تشدید شدن علائم نیاز به جراحی نخواهد بود. با این حال اگر نشانه‌ها حاکی از افزایش فشار روی اعصاب نخاعی باشد، چاره‌ای جز انجام جراحی، آن هم به صورت فوری، نخواهد بود.

درمان جراحی فتق دیسک کمری یا بیرون زدگی دیسک کمر شامل روش‌های زیر می‌شود:

• لامینکتومی و دیسککتومی
• میکرودیسککتومی
• فیوژن (خشک کردن یا الحاق) خلفی مهره‌های کمری

پیشگیری از دیسک کمر

برای پیشگیری ازدیسک کمر موارد زیر را انجام دهید:

ورزش کنید. تقویت عضلات به ثبات و حمایت از ستون فقرات کمک می کند.

در وضعیت های خوب بدنی قرار بگیرید (برای نشستن، ایستادن و دراز کشیدن) وضعیت های خوب فشار را بر روی ستون فقرات کم می کنند. حتما به یاد داشته باشید که حالت نشستن خود را تصحیح کنید و در هنگام بلند کردن اجسام از ران ها و پاهای خود کمک بگیرید نه کمرتان.

حفظ وزن سالم: اضافه وزن باعث افزایش فشار بر ستون فقرات و افزایش احتمال ابتلا به فتق دیسک کمر می شود.