آنچه در این مقاله مطالعه می کنید:
آرتروز زانو چیست؟
آرتروز زانو که با نام استئوآرتریت نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی است. در این بیماری، بافت غضروفی بین مفاصل به تدریج فرسایش می یابد. با تحلیل رفتن بافت غضروفی، استخوان ها به یکدیگر نزدیک شده و دچار سایش می‌شوند. آرتروز زانو یک بیماری جدی است که منجر به درد، خشکی و بی حرکتی و تغییر شکل مفصل زانو منجر می شود و می تواند توانایی فرد در راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزمره را تحت تاثیر بگذارد. امروزه روش‌های متعددی برای درمان این بیماری و کاهش سرعت پیشرفت آن وجود دارد که می‌تواند به طور قابل توجهی علائم را کاهش دهد.
علائم آرتروز زانو
از رایج‌ترین علایم و نشانه‌های بیماری آرتروز زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد شدید هنگام خم و راست کردن زانو
- خشکی و سفت شدن مفصل زانو پس از بیدار شدن از خواب یا هنگام نشستن و استراحت کردن
- احساس درد در مفصل زانو هنگام انجام فعالیت‌های سنگین
- خالی کردن زانو
- قرمزی و حساسیت به لمس
- صدا دادن و تق تق زانو
- تغییر شکل و اندازه مفصل زانو (پرانتزی شدن پا یا داشتن زانوهای کج)
- ایجاد تورم و التهاب در مفصل
- قفل شدگی زانو
با مشاهده هر یک از علائم بالا، نیاز به مراجعه به پزشک وجود دارد. پزشک با معاینه و بررسی سابقه بیماری‌های فرد، احتمال آرتروز زانو را ارزیابی می‌کند و ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر، برخی آزمایشات تصویربرداری مانند سی تی اسکن، ام آر آی، اشعه ایکس، رزونانس مغناطیسی و تست آزمایش خون، آزمایش مایع مفصلی و … تجویز شود.
علت ایجاد آرتروز زانو
از شایع‌ترین علت های ایجاد بیماری آرتروز در افراد مختلف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش سن.
- اضافه وزن.
- عوامل ژنتیکی؛ نقص ژنتیکی در تولید کلاژن.
- جنسیت؛ زنان به دلیل ساختار بدنی ویژ‌ه‌ای خود بیشتر از آقایان احتمال ابتلا به این بیماری را دارند.
- آسیب‌های ناشی از فشار مکرر روی زانو، مانند انجام فعالیت‌های سنگین.
- آسیب و تخریب مفصل زانو در اثر ضربه و تصادف.
- بیماری‌هایی مانند روماتیسم مفصلی و برخی اختلالات متابولیکی مانند افزایش غیرطبیعی آهن یا تولید بیش از حد هورمون رشد.
پیشگیری
عوامل مختلفی برای جلوگیری از آرتروز وجود دارد که در ادامه به آن گفته شده است:
- متعادل سازی وزن و جلوگیری از افزایش وزن
- رژیم غذایی و الگوی تغذیه‌ای مناسب
- ورزش و تقویت عضلات
- پرهیز از کم تحرکی
- اصلاح شیوه نشستن
- پوشیدن کفش مناسب
- پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین و یا یادگیری نحوه صحیح بلند کردن آن
روش درمان غیر جراحی آرتروز زانو
تزریق داخل مفصلی زانو یک روش درمانی موثر برای کاهش درد و بهبود وضعیت افرادی است که غضروف مفصل زانوی آنها تخریب شده است. این روش درمان بدون جراحی و در محیط کلینیک انجام می‌شود و برای بیمارانی که آرتروز خفیف تا متوسط دارند و زانوی آنها دچار تورم و التهاب حاد نیست، مناسب است. در این روش درمان، پزشک از تزریق ژل هیالورونیک اسید و عصاره جفت برای درمان آرتروز و پیشگیری از پیشرفت آن استفاده می کند که به شرح هریک می پردازیم.
1)تزریق ژل هیالورونیک اسید به زانو
مفصل زانو حاوی مایع سینوویال است که یکی از ترکیبات اصلی این مایع، اسید هیالورونیک می‌باشد. در روش تزریق ژل به زانو، از هیالورونیک اسید استفاده می‌شود که به طور مستقیم به داخل مفصل زانو تزریق می‌گردد. این ماده به دلیل خاصیت روان‌کنندگی خود، به تسهیل حرکت مفصل و بهبود درد آن کمک می‌کند. به عبارت دیگر ژل جایگزین غضروف آسیب دیده و از بین رفته می شود و حرکت استخوان ساق بر روی استخوان ران را تسهیل می کند. ماندگاری تزریق ژل به زانو حدود 3 تا 6 ماه است و پس از این مدت نیاز به تزریق مجدد می باشد. این روش بیشتر در افرادی که از آرتروز خفیف تا متوسط رنج می‌برند و زانوی آنها دچار تورم و التهاب حاد نیست، موفقیت آمیز است. بنابراین، در مواردی که آرتروز زانو شدید نیست، پزشکان ممکن است تزریق ژل را به عنوان جایگزینی برای آرتروز زانو توصیه کنند.
2)تزریق عصاره جنین در زانو (تزریق آرتروسل به زانو)
یکی از روش‌های نوین درمان آرتروز زانو، تزریق داخل مفصلی عصاره جفت جنین (آرتروسل) است. این روش برای مراحل اولیه بیماری و بیمارانی که دچار آرتروز خفیف تا متوسط زانو هستند، مناسب است. عصاره جفت سرشار از فاکتور رشد است و تاثیری در حدود 800 تا 1000 برابر روش PRP دارد. تزریق عصاره جفت به زانو باعث کاهش التهاب و بازسازی بافت مفصل زانو می گردد.
روش درمان جراحی آرتروز زانو
در موارد آرتروز شدید و در شرایطی که غضروف مفصل کاملا از بین رفته باشد، پزشک روش جراحی تعویض مفصل زانو را توصیه می کند.
عمل تعویض مفصل زانو برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل زانو انجام می‌شود. در این جراحی، قسمت‌های آسیب دیده مفصل زانو با ایمپلنت‌های مصنوعی (پروتز) جایگزین می‌شوند. پروتزها می‌توانند از جنس فلز، سرامیک یا پلاستیک فشرده باشد. این جراحی معمولا برای افرادی که دچار آرتروز پیشرفته زانو هستند، انجام می‌شود. در این حالت، غضروف زانو ساییده شده و سطح زانو سوراخ، فرسوده و ناهموار می‌شود که منجر به درد، سفتی و خالی کردن زانو و همچنین پرانتزی شدن پا می‌شود.
سوالات متداول
1- از کجا بفهمیم آرتروز زانو داریم؟
برای شناسایی دقیق آرتروز بهتر است به پزشک ارتوپد مراجعه کنید. از علائم آرتروز زانو می‌توان به درد شدید هنگام حرکت دادن زانو، خالی کرن زانو، صدای دادن تق تق زانو، خالی کردن زانو، درد و ورم در زانو و … اشاره کرد.
2- برای آرتروز زانو جراحی بهتر است یا تزریق؟
برای درمان آرتروز زانو در مراحل خفیف یا متوسط باشد، تزریق ژل و عصاره جفت جنین از بهترین روش درمانی محسوب می‌شوند. اما در شرایطی که غضروف به طور کامل از بین رفته باشد، جراحی آتروز زانو بهترین روش برای درمان است.
نتیجه گیری
آرتروز زانو یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی است. در این بیماری، بافت غضروفی بین مفاصل به تدریج فرسایش می یابد و در نهایت از بین می رود. با تحلیل رفتن بافت غضروفی، استخوان های ساق و ران به یکدیگر نزدیک شده و دچار ساییدگی می‌شوند. آرتروز زانو یک بیماری جدی است که منجر به درد، خالی کردن زانو و سقتی در هنگام حرکت مفصل می شود و می تواند توانایی فرد در راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزمره را تحت تاثیر قرار دهد. درمان آرتروز زانو به روش غیر جراحی شامل تزریق عصاره جفت و ژل هیالورونیک اسید و روش جراحی تعویض مفصل انجام می شود.
